“Goh, hebben jullie nou nog last van de stikstofcrisis?” vroeg een beleidsmedewerker van de gemeente mij, die ik toevallig trof. Verbouwereerd keek ik hem aan en ik vroeg mij af of hij enig besef had van de impact op onze sector, op ons bedrijf of ons gezin? Ik antwoordde dat het ons zeker, enorm, bezighield. Waarop hij zei: “Ja, want het is natuurlijk voor jullie als boeren geen fijne boodschap, maar we hebben natuurlijk wel een mondiaal probleem.”

Ik was overrompeld door zijn opmerking. Ik moest meteen denken aan Tjeert de Groot die op het Malieveld recht in mijn gezicht, en dat van duizenden andere demonstranten, iets zei dat neerkwam op “aardig hoor dat jullie gekomen zijn, en ik begrijp dat jullie het een vervelende boodschap vinden, maar de helft van jullie hier op het Malieveld gaat er uit”. Had ik nu opnieuw een dergelijk iemand voor me die weinig notie heeft van de meerwaarde van de Nederlandse landbouwsector? Iemand die geen benul heeft van onze koploperrol in innovaties en onvoldoende waardering heeft voor de hoge kwaliteit voedsel die we produceren (wat alleen maar mogelijk is in samenwerking met de natuur)? Iemand die geen trots voelt? Nota bene iemand die bij mijn gemeente werkt, iemand die waarschijnlijk bij de lunch met andere wethouders en ambtenaren dit ‘mondiale’ probleem bespreekt.
Dus met mensen die in onze gemeente beleid maken, die weer spreken met hun collega’s in de provincie, die weer lijntjes hebben met de ministers. Allemaal andere mensen die over ONZE toekomst beslissen. Ik huiverde. Naarstig zocht ik naar woorden. Begon iets te stamelen als: “nou ja, om te beginnen zijn er deskundigen die beweren dat er helemaal geen stikstofcrisis is, maar een politieke crisis...”. We praatten nog wat door maar ik had mijn tekst niet klaar. We nemen afscheid en onderweg naar huis repeteer ik op betere antwoorden, op een kans die ik verprutst heb, op cijfers die ik paraat had moeten hebben, op emoties die ik had kunnen delen. Nog steeds twijfel ik of ik hem een aantal artikelen door zal mailen.

De frustratie en machteloosheid die ik voelde tijdens dit korte gesprek, ervaren mijn boer en ik al maanden. Wat gaat er besloten worden? Wat hangt ons nu weer boven het hoofd? Het voelt alsof er alwéér een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt. Er is alweer een peildatum voor… eh wat impliceert deze nu weer?! Weten jullie het zelf al? Ook wij weten op ons melkveebedrijf amper hoe we alle financiële problemen het hoofd moeten bieden. Terwijl we intussen door moeten investeren voor een toekomst, óf omdat de subsidie anders vervalt, óf omdat het welzijn van onze koeien anders in het geding komt. De stress hierover is enorm! Familie en vrienden zijn onze zorgen en negativiteit intussen wel zat, want ja er komt inderdaad geen eind aan. Om ons heen zien we steeds meer bedrijven verdwijnen, wat een zeer onheilspellend gevoel geeft. Boeren werken veel te lange dagen om arbeidskosten te besparen, zijn mentaal en fysiek OP, ze verbijten zich… of verhangen zich.

1 en 16 oktober zijn beiden zeer emotionele dagen die we nooit meer zullen vergeten. Het voelde heel krachtig om gezamenlijk een vuist te maken. Tegelijkertijd was het enorm droevig dat deze acties nodig zijn. De reacties uit onze omgeving, maar ook van onbekenden die we troffen onderweg naar Den Haag, waren hartverwarmend! Dat was zéér welkom na de laatste jaren continu in de media als milieuvervuiler en dierenmishandelaar te worden weggezet. Waar politici dankbaar gebruik van maken. Er is een ware HETZE tegen ons aan de gang. En ik vraag me af of politiek Den Haag zich realiseert hoeveel stress, zorgen en verdriet dat in onze gezinnen geeft? U, Minister-president, ú heeft de positie om deze hetze te beëindigen maar u maakt het alleen maar erger! Ik kan enkel machteloosheid voelen. Het enige waarmee ik voor mijn gevoel nog iets bij heb kunnen dragen, is door het delen van een brief aan alle kinderen van Nederland met uitleg over de demonstratie, waarmee ik op Facebook 280.000 mensen wist te bereiken. Een schrale troost.

Ik gebruik altijd mijn stemrecht. Maar mijn vertrouwen in de overheid (en de media) heeft echt een enorme deuk opgelopen. Ben ik veel te naïef geweest?
In de zomer bieden wij passanten de mogelijkheid om een tussenstop te maken op de picknickplaats op onze boerderij. Mensen kunnen letterlijk een kijkje nemen in onze stal om met eigen ogen te zien hoe de dieren er vertoeven. Kinderen kunnen spelenderwijs ontdekken waar de melk vandaan komt. Ik durf te zeggen dat wij de afgelopen jaren zo al heel veel misverstanden recht hebben kunnen zetten en vooroordelen weg kunnen nemen. Ik ben altijd dolgelukkig als onze gasten belangstelling tonen en kritische vragen stellen over de gang van zaken op ons bedrijf. Ik heb alleen de indruk dat die stap door heel veel politici (die nu de macht hebben om over ons familiebedrijf besluiten te nemen!) over is geslagen in hun opvoeding? Ik vind dat een doodeng idee! Stuurt u ze alstublieft alsnog om te komen ontdekken hoe het er in de praktijk werkelijk aan toe gaat en te horen wat de impact van wanbeleid is op onze sector, bedrijf en gezin. Hopelijk is het nog niet te laat.