31 Januari 2025

Jan Peeters – Fruitconsult

Zelden slaat een rapport zó de plank mis als de recent gepubliceerde ‘Pesticiden Eetwijzer’ van Pesticide Action Network Netherlands (PAN). Hoewel PAN zich presenteert als een organisatie die pesticiden de wereld uit wil helpen, lijkt men hier vooral te willen scoren met ongenuanceerde statements. Een maatschappelijk draagvlak vinden voor hun doel is één ding, maar dat moet wel gebeuren op basis van zorgvuldigheid en feiten. De ‘Pesticiden Eetwijzer’ getuigt echter van een zorgwekkend gebrek aan objectiviteit. Het scoren van PAN gebeurt duidelijk vanuit buitenspelpositie.

De ranglijst die PAN presenteert, is gebaseerd op het aantal residuen van bestrijdingsmiddelen dat de NVWA tussen 2021 en 2023 aantrof op groente en fruit. Hierbij wordt volledig voorbijgegaan aan het feit dat vrijwel 100% van deze residuen ruimschoots binnen de wettelijk toegestane normen valt. PAN creëert een lijst die enkel focust op kwantiteit van residuen, zonder onderscheid te maken tussen risico’s of normen. Hun oproep om de ‘top 5’ producten met de meeste residuen – waaronder appel – links te laten liggen, is daarom misplaatst en gevaarlijk.

Angst zaaien met appels

Het is belangrijk om te benadrukken dat appels, ook met enkele residuen binnen de normen, volledig veilig zijn om te eten. Sterker nog, het wetenschappelijke bewijs dat een hoge appelconsumptie leidt tot een significant lagere kans op ernstige aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diverse vormen van kanker en diabetes type 2 is ruimschoots aanwezig. Dit staat haaks op de boodschap die PAN de consument probeert mee te geven.

Het spreekwoord ‘An apple a day keeps the doctor away’ mag wat ouderwets klinken, maar heeft een stevige basis in de wetenschap. Toch kiest PAN ervoor om angst te zaaien en roept zij consumenten op om biologische producten te kopen – een keuze die financieel voor veel huishoudens simpelweg niet haalbaar is. PAN lijkt hiermee niet te begrijpen dat haar boodschap vooral gezinnen met een laag inkomen dupeert, die nu al moeite hebben om voldoende groente en fruit op tafel te zetten. Angst voor residuen kan ertoe leiden dat deze groepen nog minder groente en fruit consumeren – of het nu regulier of biologisch geteeld is.

De cijfers spreken voor zich

In Nederland eet slechts 20% van de bevolking de aanbevolen hoeveelheid van 250 gram groente en 200 gram fruit per dag. Gemiddeld wordt maar 60% van deze aanbeveling gehaald. Het vertrouwen in de veiligheid van groente en fruit is de afgelopen jaren bovendien gedaald: van 88% in 2021 naar 82% in 2023, volgens de NVWA consumentenmonitor. En zoals GroentenFruit Huis recent rapporteerde, blijft de consumptie dalen, ondanks het feit dat groente en fruit minder hard in prijs zijn gestegen dan andere voedingsmiddelen.

Dit zijn zorgwekkende trends, en publicaties zoals de ‘Pesticiden Eetwijzer’ van PAN dragen hier direct aan bij. In plaats van de consumptie van groente en fruit aan te moedigen, jaagt PAN consumenten weg van een gezond eetpatroon met misleidende informatie. Voedingscentrum, Gezondheidsraad en RIVM adviseren op basis van de vele wetenschappelijke onderzoeken eerder genoemde hoeveelheden groente en fruit per dag en stellen hierbij dat zij  in gezondheidswinst geen verschil zien tussen conventioneel en biologisch product.

Een oproep tot nuance

Onze oproep aan PAN is helder: kies voor een genuanceerd verhaal en werk samen met telersorganisaties en deskundigen om verbeteringen te realiseren. Stop met het zaaien van angst over residuen die ruimschoots binnen de wettelijke normen vallen. Laat het beoordelen van risico’s over aan de deskundige medische en overheidsinstanties die hiervoor verantwoordelijk zijn.

De land- en tuinbouwsector staat altijd open voor constructieve gesprekken over verduurzaming en het verminderen van kritische bestrijdingsmiddelen. Als PAN hier een opbouwende rol in wil spelen, dan is men van harte welkom. Maar scoren door middel van misinformatie? Dat leidt alleen maar tot onnodige polarisatie en jaagt consumenten verder van een gezond eetpatroon. Laten we samen het spel eerlijk spelen en streven naar een gezamenlijke overwinning voor gezonde en duurzame voeding!