Tussenverslag D66 en CDA: Stikstofagenda zonder perspectief
Wat Agractie al langer vreesde, is werkelijkheid geworden. De stikstof- en natuuragenda van Jetten en Bontenbal blijkt vooral een voortzetting van het start- en vervolgpakket van het huidige demissionaire kabinet. De kernwoorden zijn bekend: forse emissiereductie, bedrijfsspecifieke emissieplafonds(mogelijk gebiedsgericht) en doelsturing. Met wettelijk vastgestelde doelen in 2035 en een tussendoel in 2030 lijkt de koers ambitieus en strak omlijnd. Maar hierachter schuilt een fundamenteel probleem: het ontbreekt boeren aan perspectief op vergunningverlening.
In het stuk staat letterlijk: “Als er voldoende stikstof is gereduceerd kunnen nieuwe vergunningen worden afgegeven.” Vager kan het niet. Hoe kan een sector innoveren of zich ontwikkelen als de basisvoorwaarde – een vergunning – ontbreekt? Innovatie en managementmaatregelen worden genoemd als route naar reductie, maar zonder zekerheid van vergunningverlening blijft dit een papieren werkelijkheid.
Onduidelijkheden rond KDW en Aerius
Het stuk staat bovendien vol met onduidelijkheden. Zo wordt gesproken over het schrappen van de KDW uit de wet en het vervangen door een “juridisch houdbaar alternatief”. Maar de KDW staat helemaal niet in de wet; wat er wél in staat zijn doelstellingen (40%, 50% en 74% onder KDW). Als die worden vervangen door emissiedoelstellingen – zonder percentages, maar mogelijk rond de 50% – dan raken we van de wal in de sloot. Want zolang KDW’s worden overschreden, blijven ze bij vergunningverlening een rol spelen. De Natuurdoelanalyses en de Ecologische Autoriteit wijzen immers op de slechte staat van de natuur, juist omdat KDW’s worden overschreden. En zolang dat zo is, kan er geen vergunning worden afgegeven. Tekenend is dat er in het stukniet wordt gesproken over een alternatief voor het gebruik van Aerius bij vergunningverlening.
Sectoren uit balans
De koers van D66 en CDA borduurt voort op de huidige regelgeving en houdt Nederland “op slot”. Agractie pleit al twee jaar voor het invoeren van significantiestroken en roept de partijen opnieuw op om hierover in gesprek te gaan.
Mooi dat de akkerbouw en (glas)tuinbouw de erkenning krijgt die het ook verdient – internationale positie en innovatieve kracht – maar ook daar dreigen problemen rond gewasbeschermingsmiddelen en nutriëntenuitspoeling. De veehouderij wordt intussen vooral richting extensivering en krimp geduwd, zonder ruimte voor noodzakelijke bedrijfsontwikkeling.
Een lichtpuntje
Toch ziet Agractie nog een lichtpuntje. Er wordt gesproken over het invoeren van een juridisch houdbare rekenkundige ondergrens zodra reductie geborgd is. Maar die reductie ís er al sinds 2018, door productieplafonds, opkoop en afroming. Waarom wachten tot 2026, zoals minister Wiersma voorstelt, als de ondergrens nu al kan worden ingevoerd? Het zou een eerste concrete stap zijn om boeren weer perspectief te geven.
Conclusie
De stikstofagenda van Jetten en Bontenbal zet grote lijnen uit, maar mist de essentie: duidelijkheid en perspectief voor vergunningverlening. Zolang KDW’s en Aerius leidend blijven, verandert er in de praktijk weinig. Innovatie zonder vergunning is een doodlopende weg. Alleen door alternatieve instrumenten zoals significantiestroken serieus te nemen en de rekenkundige ondergrens nú in te voeren, kan Nederland uit de stikstofimpasse komen.
